VỀ MỘT CUỘC HÀNH TRÌNH - PHẦN IV - BÀI 52

VỀ MỘT CUỘC HÀNH TRÌNH - TÁC GIẢ NGÔ BÁ TIẾT
- PHẦN IV - BÀI 52

Trên xe, bà ngồi với Hoàng phía trước, cùng trò chuyện với anh tài xế. Anh ta kể nhiều chuyện vui, như lần xe hỏng mà gặp việc rất gấp, loay hoay mãi không sửa được, bị ông Đội phạt…  Ông Đội ngồi cùng Tôn phía sau. Ông bảo rằng, nghề y đối tượng trực tiếp là thân thể con người. Những tiến bộ của kĩ thuật được vận dụng, nâng cao phương pháp chữa bệnh. Nhưng cũng chính những điều đó mà da thịt con người đặt trước những cuộc mổ xẻ. Tôn ngồi nghe, từ câu chuyện y học, y đức dẫn anh trở về lẽ sống: con người ta phải sống đẹp, nhưng cũng phải chết đẹp. Mới nghe chuyện này, người thì lắc đầu, người thì khoát tay – sao chết mà đẹp được hở trời! - “Một con người tôi chưa hề gặp, chưa hề biết; văn anh tôi chưa từng đọc. Theo bạn bè, anh là con người tử tế, được sinh ra trên vùng đất “địa linh nhân kiệt”, có huyết thống với những con người tiết tháo, hào hoa; và một tình yêu, khó bút nào lột tả hết. Anh ra đi, không đau đớn, không bệnh tật hành hạ dai dẳng, không bị dao kéo can thiệp. Phải chăng, tiềm ẩn về vẻ đẹp là ở đó?”. 

Xe về đến nhà, đã có bà con, cô bác chờ đón đông vui. Ông đi bên con gái vào nhà. Bà và Tôn cùng xách tư trang, những đồ đạc lặt vặt, xuống nhà dưới. Bà ghé ngồi vào chiếc ghế thấp, thẫn thờ. Tôn đến gần, lo lắng:

-Để tôi dìu bà lên phòng, nghỉ ngơi cho lại sức!

-Tôi đang… Chỉ hơi mệt một chút thôi. Được về nhà, không khí bà con đến thăm, làm sao nằm được hở anh?

Bà đi vào bếp, rửa ráy qua loa rồi lên nhà trên chào bà con. Xung quanh chiếc bàn tròn, người ngồi, kẻ đứng. Hoàng ngồi bên bà cụ lớn tuổi. Bà cứ mân mê bàn tay của cháu gái, không hề nói câu gì cả. Một chị mặc đồ bà ba, từ dưới bếp bưng lên khay nước, rót ra cốc mời mọi người. Từ câu chuyện trong nhà thương đến chuyện mùa màng năm nay gặt được nhiều thóc; làm cho ai cũng đều vui.

Khi mọi người ra về hết, bà vào sắp xếp lại chỗ nằm cho Hoàng. Hoàng đi tới nơi kệ gỗ, lật từng tập vở, nào toán, nào tiếng Pháp… hy vọng, sức khỏe khá lên, cô sẽ tiếp tục học lại.

Ông Đội bước ra sân, nắng chói chang. Ông bước nhanh ra vườn sau, thấy Tôn đang thơ thẩn dưới gốc cây khế, thì tiến đến:

-Vài hôm nữa, tôi và anh đến thăm ông Tư.

-Phải lo cho Hoàng trước đã. Chuyện này chậm lại đôi chút cũng không sao.

-Làm được cái gì là làm thôi, anh ạ!

Hai ngày về nhà, vì sống trong không khí gia đình, mọi người cảm thấy thoải mái nên tinh thần Hoàng tươi tỉnh hơn những ngày nằm nhà thương. Bà Đội nhắn dưới quê, đứa cháu gái lên giúp việc. Ông Đội chỉ nghỉ vài hôm rồi phải đi làm.

Buổi sáng, lâu lắm rồi, mới có cảnh như hôm nay. Như mọi lần, Tôn đi quanh vườn mót củi. Những cành bưởi, cành mít khô lâu ngày, được chặt gom thành đống. Bà Đội cắt mấy tàu lá chuối, xếp lại, vài hôm nữa, xay bột làm bánh. Cháu bà - chị Thắm - người nhỏ con, nhưng lanh lẹ. Chị xắn quần lên cao, vòng quanh mảnh vườn vừa hái ớt, vừa ngắt bông bí, chuẩn bị cho bữa cơm trưa. Từ góc sân bước tới, Hoàng nói với:

-Bông bí luột hay nấu canh hở chị?

-Em thích ăn món gì thì sẽ chiều.

Ông đi làm được mấy ngày, công việc dồn lại, chỉ một mình, cũng không có gì phải bức xúc. Ông muốn đến thăm ông Tư, một phần hỏi tin cho Tôn, nhưng một phần nữa là muốn gặp người hàn huyên, tâm sự. Ông xách xe, kẹp chai rượu, đạp đi. Qua cánh đồng rộng, vào đến con đường làng quen thuộc, phóng tầm mắt, đã nhìn thấy ngôi nhà ngói như thuở nào. Xuống xe, dắt bộ, cửa cổng khép hờ; bước vào sân. Sân rộng, cỏ mọc từng đám. Ông dựng xe vào góc nhà, đẩy cánh cửa gỗ. Một ông già nằm trên tấm phản, mở mắt nhìn ngơ ngác:

-Ai đó hè?

-Lâu quá, cũng phải mấy năm, chúng ta chưa…

-Ông vẫn còn đi làm?

-Hơn một năm nữa sẽ nghỉ. Hôm nay, ta nhâm nhi một tí.

-Ông hay bày vẽ làm gì cho phức tạp.

-Tôi muốn hỏi ông một chuyện cũng đã lâu lâu…

-Chuyện cũ thì nhiều lắm!

-Hồi đó, ông học trên tôi một lớp, nhưng lại chơi thân.

-Hơn một lớp là xa cách lắm đó. Nhớ lại, hồi ấy có nhiều “kiều nữ” mê li, mà tôi đâu có để ý.

-Lớp ông có hai đứa, ông và một thằng nữa, đậu Prime, dự thi mấy chục, nhưng chỉ có hai đứa trúng. Ông nhớ được gì, nói cho tôi nghe.

-Nó là Lê Hồng… Kha. Con ông Lê Hồng Khã, một con người có vai vế ở quê nhà - giỏi tiếng Pháp, hay tranh cãi với thầy - đang tuổi học trò, nhưng ở nó có nét gì đấy, phảng phất cái khí chất của Nguyễn Công Trứ, của Tú Xương. Anh ta có điều kiện tiếp tục học lên nữa. Nhưng sau đó, hăng say hoạt động xã hội, tham gia Hướng đạo; trở thành thủ lĩnh nhóm Hướng đạo sinh, đi dạy chữ cho trẻ em nghèo, quyên góp giúp người bệnh, người tàn tật. Tiếng lành đồn xa.

-Rồi tiếp tục ra sao?

-Hướng vào Nam, như người thường nói: Tiếp tục cuộc trường chinh!

-Ông có thêm tin gì nữa không?

-Rồi cuộc sống đời thường, kéo đi cho đến bây giờ, một ông già nhìn lại…

Hai ông ngồi lặng thinh, nghe rất rõ tiếng con bò ạ ngoài đồng vọng lại!

 

Đêm qua, trời mưa to, xua tan không khí oi bức mấy ngày vừa qua. Trời sáng. Tôn dậy trước tiên. Anh ra khỏi cổng, đi về phía mương nước, nhìn lên ngọn đồi thấp phía trước, định lên hái vài bông trang, màu hồng; trong sương sớm dễ thương lắm. Tự nhiên, anh nghe hình như có tiếng gọi to ở nhà. Không chần chừ, anh chạy một mạch về đến sân, chị Thắm nói không ra lời:

-Anh vào ngay đi…

Sáng nay, trời mát. Bà nằm nán lại, cũng mong để cho con ngủ tiếp. Nằm mãi, sao không gian im lìm quá, bà vùng dậy, chạy qua giường con. Hoàng nằm thẳng, hai mắt mở. Khi Tôn và chị Thắm bước vào sát giường, mắt Hoàng từ từ khép lại… Chị Thắm sờ vào hai bàn chân. Tôn đến gần, cầm bàn tay phải, đặt vào giữa hai bàn tay của mình, nắm lại. Bà Đội bổ nhào, ôm lấy con, khóc gào lên thành tiếng…

 

Theo ý nguyện của gia đình, ngày tiễn đưa con gái, chỉ vào khoảng hai, ba chục người. Khiêng phía trước, bốn người lính, mặc đồ xanh và Tôn. Họ không xa lạ gì - Lần anh nằm trong nhà tù, họ là người nhận ra anh từ đầu không phải là bọn trộm cướp. Đội của họ có chín người, dành một suất cơm; đặt vào chiếc mâm gỗ, cơm trắng, cá kho, canh bí ngô, bưng lên mời anh ăn, không hề hăm dọa hay dùng roi vọt gì cả! - Phía sau là năm người trai trẻ, bà con. Đi lùi phía trước, ông Bá, chít khăn màu đỏ, hai dải thả xuống, gõ cặp sanh, dẫn đường. Theo sát, ông bà Đội, ông bác sĩ, một số y tá, hộ lí cùng bà con. Đi sau cùng, chị Thắm mang theo bó hương và cặp nến.

Tiếng sanh khi khoan, khi nhặt, mười người, chưa hề tập luyện, thế mà có được những bước đi nhịp nhàng. Đến nơi, dừng lại, ông vái; rồi ông đọc mấy lời và đến giây phút cuối cùng: Hạ huyệt.

Chị Thắm nâng giữ bà, ông bác sĩ im lặng theo từng bước chân ông Đội. Trong chốc lát, ngôi mộ đã đắp xong. Ông Bá đặt lên đầu mộ viên đá xanh hình vuông vuông, tròn tròn làm bia. Khi mọi người xếp thành hàng, thắp hương và cúi vái; bà gục người vào lòng ông, nức nở.

Không khí buổi sáng đã bắt đầu khô nóng, cái huyên náo đã trôi qua. Trên bãi đất vương vãi những nhát cuốc, những búi cỏ, những dấu chân người, chỉ còn lại Tôn và anh lính, người mà ông Đội bảo lấy xe đạp, đưa về nhà gặp bà và Tôn. Trong tay hai người, cũng là tình cờ mà thôi, đang cầm hai cây hương đang cháy dở. Họ nhìn nhau và cùng bước tới, đứng lặng yên, cùng vái ba vái và cúi xuống thắp hương. Lùi ra, Tôn nói như cho chính mình nghe:

-Thế là thêm một cuộc chia li nữa Hoàng ơi! Nằm lại đây, mong linh hồn em chóng được siêu thoát. Anh sẽ ra đi. Đoạn đường sắp tới…

Anh lính nghe Tôn khấn, không ghìm được, tiến đến nắm tay Tôn kéo đi:

-Mình là lính, nhưng được gần ông Đội, hiểu được một phần tâm tư của ông. Cũng là một kiếp người, sao cuộc đời éo le thế hở cậu?

-Mấy tháng ở trong gia đình, tôi hình dung, cầu mong là một viễn cảnh xán lạn.

-Có lần ông ngồi trầm ngâm trong phòng làm việc, một hiện tượng chưa từng có. Mấy ngày sau, khi gặp nói chuyện, tôi có hỏi…

-Tôi chưa hiểu là tại sao vận đen đến nhanh thế!

-Không phải nhanh. Ông bác sĩ người Pháp, ông bác sĩ ta, họ có hàng chục năm làm nghề, họ biết và có lần nói xa gần với ông Đội. Và ông cụ đã có sự chuẩn bị cho riêng mình.

Hai người rời khỏi khu mộ của làng, đi về hai phía khác nhau. Tôn cúi đầu, ngẩn ngơ như người mất hồn. Anh không dám nghĩ đến “cái đẹp” mà hôm trước anh đã suy tư vì như thế có phũ phàng quá chăng?

Đứng lặng một hồi, như nhớ ra điều gì, anh xăm xăm đi ra phía bìa rừng, tìm cho được ba cây hoa mười giờ. Quay lại, anh trồng lên ba đỉnh tam giác trên mộ người con gái. Lấy chiếc khăn tay ở túi xách đang dùng hàng ngày, đến chỗ thấp, nước còn đọng lại chút ít, thấm vào khăn, đi về; bàn tay nhẹ nhàng, vắt mấy giọt lên từng cây hoa. Trời đã nắng. Hoa đã nở. Màu đỏ tươi rói, hình như nghe rõ tiếng nói của người bên kia như cứa vào lòng anh!

Tôn cẩn thận gấp chiếc khăn, bước những bước rất khẽ, đến quì bên cạnh tấm bia, nhẹ nhàng tách lớp cát mỏng, đặt chiếc khăn tay - từ những ngày xa quê, mang theo - xuống đó, như gởi lại một chút hơi ấm của con người ở phía bên này!

///---///--- Hết bài thứ 52

Nguồn: Về một cuộc hành trình - Tác giả Ngô Bá Tiết